გვახსოვდეს, ბავშვები უფროსებს გვბაძავენ!
რატომ აღარ ესმით ეს ტკბილქართული ჩვენს ბავშვებს
ამონარიდი გიორგი ლეონიძის მოთხრობიდან „დეიდა მაიკო“
დეიდა მაიკოს ხმის სიტკბო დღესაც ჩამესმის… საოცარი ალერსები იცოდა:
— ჩემი სიცოცხლის ცისკარო!
— თავს შემოგევლე!
— ჩემო გაშლილო იაო!
— შენი გულის ჭირიმე!
— საყვარელო, სასახელო!
— წამლად დაგაყენე, წამლად დაგედე!
— ჩემო სიყმის მზევ, შენ კი გენაცვალე!
— ჭირი მოგჭამე!
— ჩემო სულო და სიცოცხლევ! ჩემო სულისდგმავ!
— შენი მუხლების ჭირიმე!
— ჩემო ცხოვრების ნიავო!
— სანდომელავ, ჩემო ბალის კუნწულავ!
— ჩემო ათასნაირო!
— დედის ოქროს შანდალო!
— ჩემო დამტირებელო, მშვემიერო თვალებო!
— შენამც დამაყრი მიწასა!
— უშენოდ ნუმცა ვარ ცოცხალი!
— იმ ადგილის ჭირიმე, სადაც შენ მომაგონდები!
და ვინ მოსთვლის, ან სადღა მახსოვს? რა იქმნენ, სად წავიდნენ ეს ალერსიანი სიტყვები, ძველად ათასმა მაიკომ რომ იცოდა საქართველოში? რატომ აღარ ვალერსობთ დღეს ამ სიტყვებით, რატომ ჩვენც აღარავინ გვეუბნება, რად გავიძარცვენით, ხომ გვცივა უამსიტყვებოდ! რატომ აღარ ესმით ეს ტკბილქართული ჩვენს ბავშვებს, — შვილებსა და შვილიშვილებს?
რატომ დაჰკარგეს ჩვენმა ქალებმა ქართული საალერსო სიტყვები? ნუთუ დაყრუვდნენ, მოკვდნენ, გადაშენდენ ეს სიტყვები? ნუთუ ისე გახევდა ჩვენი გული , რომ ეს თბილი, მდედრული სიტყვები აღარ არიან ჩვენთვის საჭირო, რად დაივიწყეს ისინი დღევანდელმა ქართველმა დედებმა? — მე სწორედ მათ საგულისხმოდ ვწერ ამას!
–გწყალობდეს ამომავალი მზის შუქი!___მომილოცავდა მზის ამოსვლას, თან დასძენდა__მზე რომ ვარდივით ამოდის, ხომ გიხარიან? დილის სუნს რომ ჩავისუნთქავთ, ამოსუნთქვა აღარ მინდაო!თუ გუნებას დილიდანვე სხივი არ შეჰყვა, წააგებ… იმ ერთ სხივზე უნდა ააგო მთელი დღის სიცოცხლე! სვალსა და გულში ოქროს დიელო შეიყენე და გაიხარე! იმ სხივს ენდე. ის სხივი წაიყვანს მთელი დღის შენ საქმიანობას!
ჩარლი ჩაპლინის წერილი შვილს-ჯერალდინას
ჩემო გოგონა, ახლა ღამეა. შობა ღამე. ჩემს პატარა ციხესიმაგრეში ყველა უაბჯრო მეციხოვნემ ძილს მისცა თავი. სძინავს შენს და-ძმას. დედაშენსაც კი ჩაეძინა. შენ ისე შორს ხარ ჩემგან… მაგრამ დაე, თვალისჩინი წამერთვას, თუ ახლაც, ამ წუთს, შენს სურათს არ ვუმზერდე. ის აქ არის, მაგიდაზე, ჩემს გულთან ახლოს. შენ კი სადა ხარ? შორს, ზღაპრულ პარიზში. ელისეს მინდვრების თეატრში. დიდებულ სცენაზე ცეკვავ. ხომ კარგად ვიცი ეს, მაგრამ მაინც, წყნარი ღამის მდუმარებაში თითქოს ცხადად ჩამესმის შენი ნაბიჯების ხმა. ვხედავ შენს თვალებს, ზამთრის ცაზე გაბნეული ვარსკვლავებივით რომ კიაფობენ. ვიცი, ამ ლამაზ სპექტაკლში ხანისგან დატყვევებული სპარსელი მზეთუნახავის როლს ასრულებ. იყავი მზეთუნახავი და იცეკვე. იყავი ვარსკვლავი და იკაშკაშე. მაგრამ თუკი მაყურებლის მადლობამ და აღტაცებამ დაგათროს, თუ მორთმეული ყვავილების სურნელებამ თავბრუ დაგასხას, განმარტოვდი სადმე კუთხეში და ჩემი წერილი წაიკითხე, ყური მიუგდე მამაშენის ხმას.
მე მამაშენი ვარ, ჯერალდინა! მე ჩარლი ჩაპლინი ვარ, ჩარლი ჩაპლინი!… იცი კი, რამდენჯერ დამთენებია შენს სასთუმალთან? სულ პაწიას ზღაპრებს გიყვებიდი! – ხან მძინარე მზეთუნახავისას, ხან ბოროტი გველეშაპისას. ხოლო როცა ჩემს ბებერ თვალებს ძილი წამოეპარებოდა, დავცინოდი მას და ასე ვეუბნებოდი: “გამშორდი! მე ჩემი გოგოს ოცნებები მეზმანებიან!” მე ვხედავდი შენს ოცნებებს, ჯერალდინა. ვხედავდი შენს მომავალს, შენს დღევანდელ დღეს! ვხედავდი სცენაზე
მოცეკვავე ასულს, ცაზე მოფარფატე ფერიას. მესმოდა, როგორ ლაპარაკობდნენ ხალხში: “ხედავთგოგონას? ერთი ბებერი კლოუნის ქალიშვილია, არ გახსოვთ ჩარლის რომ ეძახდნენ?
” ჰო, მე ჩარლი ვარ! ბებერი მასხარა. დღეს შენი ჯერია. იცეკვე! მე ფართხუნა, დაკონკილი შარვლით ვცეკვავდი, შენ პრინცესას აბრეშუმის სამოსი გმოსავს. ეგ ცეკვა და ტაშის გრიალი დროდადრო ცაში აგტყორცნის. გაფრინდი, გაფრინდი იქით… მაგრამ ხანდახან მიწაზეც დაეშვი! შენ უნდა ნახო ხალხის ცხოვრება – ცხოვრება იმ ქუჩის მოცეკვავეებისა, შიმშილისაგან დაოსებულნი, სიცივითა და სიღატაკით ათრთოლებულნი რომ როკავენ! მათი ხვედრი მეც მიწვნევია, ჯერალდინა. იმ ჯადოსნურ ღამეებში, შენ რომ ჩემს ზღაპრებთან იძინებდი, მე არ მეძინა. დავყურებდი შენს საყვარელ სახეს, ვუსმენდი შენი გულისფეთქვას და ჩემს თავს ვეკითხებოდი: “ჩარლი, ნუთუ ეს ღლაპი შენ ოდესმე გაგიცნობს?
” შენ არ მიცნობ მე, ჯერალდინა… იმ შორეულ ღამეებში უამრავ ზღაპარს გიყვებოდი, მაგრამ ჩემი ზღაპარი არასოდეს მიამბია… ისიც ძალიან საინტერესო ზღაპარია, ჯერალდინა. ზღაპარი მშიერი მასხარისა, ლონდონის ღატაკთა კვარტლებში რომ მღეროდა და ცეკვავდა, მერე კი … მოწყალებას აგროვებდა! აი, ჩემი ზღაპარი! მე ვიცი, რა არის შიმშილი, ვიცი, რას ნიშნავს უსახლკარობა! ეგ კიდევ რაა, მე გამოვცადე დამამცირებელი ტკივილი მოხეტიალე მასხარისა, რომლის მკერდში მობობოქრე სიამაყის ოკეანე სამოწყალოდ გადაგდებულ მონეტებს უნდა დაეშრო. მაგრამ მაინც, მიუხედავად ყველაფრისა, ცოცხალი ვარ, ცოცხლებზე კი მუდამ ცოტას ლაპარაკობენ.
შენ ჩემი გვარისა ხარ – ჩაპლინი! ლამის ნახევარი საუკუნე ეს გვარი მთელს დედამიწას აცინებდა. მაგრამ ის სიცილი რაა იმასთან, რაც მე მიტირია, ჯერალდინა. სამყარო, სადაც შენ ცხოვრობ, მარტო ცეკვის და მუსიკის საუფლო როდია!…
… ჯერალდინა! შუაღამისას იმ დიდებული დარბაზიდან რომ გამოხვალ, დაივიწყე შენი მდიდარი თაყვანისმცემლები, მაგრამ არ დაგავიწყდეს ტაქსის შოფერს ცოლის ამბავი გამოჰკითხო. შეიძლება ცოლი ფეხმძიმედ ჰყავს და იმის ფულიც არა აქვთ, რომ თავიანთი პირმშოსათვის სახვევები იყიდონ. თუ ასეა, ადექი და ჩაუდე ფული ჯიბეში. მე ბანკში ნათქვამი მაქვს, რომ ეს ხარჯები გაგისტუმრონ. სხვას კი მუდამ ყველას ზუსტად გადაუხადე!
დროდადრო მეტროში ჩადი. ქალაქი დაათვალიერე, იარე ფეხით ან ავტობუსით. ხალხს დააკვირდი! ქვრივ-ობლებს შეხედე! და თუნდაც დღეში ერთხელ მაინც შენს თავს უთხარი: “მეც ერთ-ერთი ამათთაგანი ვარ!” დიახ, შენ ერთ-ერთი იმათაგანი ხარ, ჩემო გოგონა. ხელოვნება, სანამ ცაში ასაფრენად ფრთებს უბოძებდეს ადამიანს, ჯერ ფეხებში ურტყამს… როცა დადგება წამი და იგრძნობ, როგორ მაღლდები მაყურებელზე, მაშინვე გადი სცენიდან. პირველივე ტაქსი დაიჭირე და პარიზის გარეუბნებს მიაშურე. მე კარგად ვიცნობ ამ უბნებს. იქ იხილავ მოცეკვავე ქალიშვილებს – შენსავე მსგავსთ, შენზე უფრო გრაციოზულებს, შენზე ამაყებს. შენი თეატრის პროჟექტორების თვალისმომჭრელ ელვარებას იქ ვერსად ნახავ! მათი სცენის პროჟექტორი მთვარეა. დააკვირდი, აბა, კარგად დააკვირდი: შენზე უკეთ ხომ არ ცეკვავენ?
გამოტყდი, ჩემო გოგონა. ცოტას როდი შეხვდები ისეთს, ვინც შენზე უკეთ ცეკვავს, ვინც შენზე კარგად თამაშობს. და ეს გახსოვდეს: ჩარლის ოჯახში არასოდეს ყოფილა ვინმე ისეთი ხეპრე, რომ მეეტლესათვის უკმეხი სიტყვა ეთქვას ან სენის სანაპიროზე მჯდარი მათხოვრისთვის დაეცინოს… ჩარლი წავა, ჯერალდინა, და შენ იცოცხლებ… მე არ მინდა, ოდესმე სიღატაკე გამოსცადო. ამ წერილთან ერთად გიგზავნი ჩეკის წიგნაკს – ხარჯე, რამდენსაც მოისურვებ, ოღონდ გახსოვდეს: ორ ფრანკს რომ დახარჯავ, შენს თავს უთხარი, მესამე მონეტა ჩემი არ არის-თქო. იგი ეკუთვნის ვინმე სხვას, უცნობს, ვისაც ის ერთი ფრანკიც სანატრელი აქვს. მისი პოვნა არ გაგიჭირდება. საკმარისია მოინდომო და ამ უცნობ ღატაკებს ყოველ ფეხის ნაბიჯზე ნახავ. ფულზე იმიტომ გელაპარაკები, რომ კარგად ვიცი ამ დემონის მაცდური ძალა… ჯერალდინა, მე დიდხანს გამოვდიოდი ცირკში და მუდამ შიშით შევცქეროდი ბაგირზე ასულ ჯამბაზებს, მაგრამ აი, რა მინდა გითხრაჩემო გოგონა… ადამიანს ძირს, მყარ მიწაზე უფრო ადვილად შეიძლება ფეხი დაუცდეს, ვიდრე ჯამბაზს იმ ვერაგ თოკზე. შეიძლება ამ საღამოს თვალი მოგტაცოს რომელიმე ბრილიანტის ელვარებამ და მაშინ შენი დაცემა გარდაუვალია. შეიძლება დადგეს დღე და უცხო პრინცის მშვენიერმა სახემ დაგატყვევოს. იმ წუთიდან შენ უცადი მუშაითი ხარ, გამოუცდელებს კი ბაგირი მუდამ ღალატობს, ნუ გაყიდი შენს გულს ოქროსა და სამკაულისთვის.
იცოდე, ყველაზე დიდი ბრილიანტი მზეა, ის კი, ჩვენდა საბედნიეროდ, ყველას ერთიანად დაგვნათის. ხოლო, როცა ჟამი დაჰკრავს და სიყვარული გეწვევა, გულით შეიყვარე შენი რჩეული… სამუშაო ძნელი გაქვს, ვიცი… სხეულს სიფრიფანა აბრეშუმის ნაჭერი გიფარავს. ხელოვნების სახელით სცენაზე შეიძლება შიშველიც გამოხვიდე, მაგრამ იქიდან კიდევ უფრო უმწიკვლო და შემოსილი უნდა დაბრუნდე…
მე ბებერი ვარ და ჩემი სიტყვები შეიძლება სასაცილოდ ჟღერს, მაგრამ მაინც, ასე მგონია, შენი შიშველი სხეული იმას უნდა ეკუთვნოდეს, ვინც შენს გაშიშვლებულ სულს შეიყვარებს.
რა ვუყოთ მერე, თუ ჩემი შეხედულება ამ საკითხზე მოძველებული გამოჩნდება, თუ ასე ჯერ კიდევ ათი წლის წინათ ფიქრობდნენ. ნუ გეშინია, ეგ ათი წელი ვერ დაგაბერებს… ჯერალდინა, მე მინდა რომ შენ ამ შიშველთა კუნძულის უკანასკნელი ქვეშევრდომი იყო…
მე ვიცი, მამებს და შვილებს ნიადაგ ბრძოლა აქვთ ერთმანეთში. მეომე ჩემო გოგონა, ჩემს აზრებს ეომე. მე არ მიყვარს მორჩილი შვილები. და ვიდრე ამ ბარათს ჩემი ცრემლი არ დასდენია, მინდა მჯეროდეს, რომ ეს შობაღამე სასწაულების ღამეა. მინდა მოხდეს სასწაული და შენ მართლა გაიგო ყველაფერი, ყველაფერი, რაც შენთვის მინდოდა მეთქვა.
ჩარლი დაბერდა, ჯერალდინა! ადრე თუ გვიან თეთრი სასცენო კაბის მაგიერ შავებში უნდა გამოეწყო და ჩემს საფლავზე მოხვიდე. ახლა არ მინდა გული გატკინო, მაგრამ ხანდახან სარკეში ჩაიხედე – იქ მე დამინახავ. შენს ძარღვებში ჩემი სისხლი ჩქეფს. მე მინდა, რომ მაშინაც კი, როცა ჩემს ძარღვებში სისხლი დინებას შეწყვეტს, არ დაივიწყო მამაშენი ჩარლი. მე ანგელოზი არ ვყოფილვარ, მაგრამ მუდამ ვცდილობდი, ადამიანი ვყოფილიყავი. ეცადე შენც.
გკოცნი, ჯერალდინა
შენი ჩარლი.
” შენ არ მიცნობ მე, ჯერალდინა… იმ შორეულ ღამეებში უამრავ ზღაპარს გიყვებოდი, მაგრამ ჩემი ზღაპარი არასოდეს მიამბია… ისიც ძალიან საინტერესო ზღაპარია, ჯერალდინა. ზღაპარი მშიერი მასხარისა, ლონდონის ღატაკთა კვარტლებში რომ მღეროდა და ცეკვავდა, მერე კი … მოწყალებას აგროვებდა! აი, ჩემი ზღაპარი! მე ვიცი, რა არის შიმშილი, ვიცი, რას ნიშნავს უსახლკარობა! ეგ კიდევ რაა, მე გამოვცადე დამამცირებელი ტკივილი მოხეტიალე მასხარისა, რომლის მკერდში მობობოქრე სიამაყის ოკეანე სამოწყალოდ გადაგდებულ მონეტებს უნდა დაეშრო. მაგრამ მაინც, მიუხედავად ყველაფრისა, ცოცხალი ვარ, ცოცხლებზე კი მუდამ ცოტას ლაპარაკობენ.
შენ ჩემი გვარისა ხარ – ჩაპლინი! ლამის ნახევარი საუკუნე ეს გვარი მთელს დედამიწას აცინებდა. მაგრამ ის სიცილი რაა იმასთან, რაც მე მიტირია, ჯერალდინა. სამყარო, სადაც შენ ცხოვრობ, მარტო ცეკვის და მუსიკის საუფლო როდია!…
… ჯერალდინა! შუაღამისას იმ დიდებული დარბაზიდან რომ გამოხვალ, დაივიწყე შენი მდიდარი თაყვანისმცემლები, მაგრამ არ დაგავიწყდეს ტაქსის შოფერს ცოლის ამბავი გამოჰკითხო. შეიძლება ცოლი ფეხმძიმედ ჰყავს და იმის ფულიც არა აქვთ, რომ თავიანთი პირმშოსათვის სახვევები იყიდონ. თუ ასეა, ადექი და ჩაუდე ფული ჯიბეში. მე ბანკში ნათქვამი მაქვს, რომ ეს ხარჯები გაგისტუმრონ. სხვას კი მუდამ ყველას ზუსტად გადაუხადე!
დროდადრო მეტროში ჩადი. ქალაქი დაათვალიერე, იარე ფეხით ან ავტობუსით. ხალხს დააკვირდი! ქვრივ-ობლებს შეხედე! და თუნდაც დღეში ერთხელ მაინც შენს თავს უთხარი: “მეც ერთ-ერთი ამათთაგანი ვარ!” დიახ, შენ ერთ-ერთი იმათაგანი ხარ, ჩემო გოგონა. ხელოვნება, სანამ ცაში ასაფრენად ფრთებს უბოძებდეს ადამიანს, ჯერ ფეხებში ურტყამს… როცა დადგება წამი და იგრძნობ, როგორ მაღლდები მაყურებელზე, მაშინვე გადი სცენიდან. პირველივე ტაქსი დაიჭირე და პარიზის გარეუბნებს მიაშურე. მე კარგად ვიცნობ ამ უბნებს. იქ იხილავ მოცეკვავე ქალიშვილებს – შენსავე მსგავსთ, შენზე უფრო გრაციოზულებს, შენზე ამაყებს. შენი თეატრის პროჟექტორების თვალისმომჭრელ ელვარებას იქ ვერსად ნახავ! მათი სცენის პროჟექტორი მთვარეა. დააკვირდი, აბა, კარგად დააკვირდი: შენზე უკეთ ხომ არ ცეკვავენ?
გამოტყდი, ჩემო გოგონა. ცოტას როდი შეხვდები ისეთს, ვინც შენზე უკეთ ცეკვავს, ვინც შენზე კარგად თამაშობს. და ეს გახსოვდეს: ჩარლის ოჯახში არასოდეს ყოფილა ვინმე ისეთი ხეპრე, რომ მეეტლესათვის უკმეხი სიტყვა ეთქვას ან სენის სანაპიროზე მჯდარი მათხოვრისთვის დაეცინოს… ჩარლი წავა, ჯერალდინა, და შენ იცოცხლებ… მე არ მინდა, ოდესმე სიღატაკე გამოსცადო. ამ წერილთან ერთად გიგზავნი ჩეკის წიგნაკს – ხარჯე, რამდენსაც მოისურვებ, ოღონდ გახსოვდეს: ორ ფრანკს რომ დახარჯავ, შენს თავს უთხარი, მესამე მონეტა ჩემი არ არის-თქო. იგი ეკუთვნის ვინმე სხვას, უცნობს, ვისაც ის ერთი ფრანკიც სანატრელი აქვს. მისი პოვნა არ გაგიჭირდება. საკმარისია მოინდომო და ამ უცნობ ღატაკებს ყოველ ფეხის ნაბიჯზე ნახავ. ფულზე იმიტომ გელაპარაკები, რომ კარგად ვიცი ამ დემონის მაცდური ძალა… ჯერალდინა, მე დიდხანს გამოვდიოდი ცირკში და მუდამ შიშით შევცქეროდი ბაგირზე ასულ ჯამბაზებს, მაგრამ აი, რა მინდა გითხრაჩემო გოგონა… ადამიანს ძირს, მყარ მიწაზე უფრო ადვილად შეიძლება ფეხი დაუცდეს, ვიდრე ჯამბაზს იმ ვერაგ თოკზე. შეიძლება ამ საღამოს თვალი მოგტაცოს რომელიმე ბრილიანტის ელვარებამ და მაშინ შენი დაცემა გარდაუვალია. შეიძლება დადგეს დღე და უცხო პრინცის მშვენიერმა სახემ დაგატყვევოს. იმ წუთიდან შენ უცადი მუშაითი ხარ, გამოუცდელებს კი ბაგირი მუდამ ღალატობს, ნუ გაყიდი შენს გულს ოქროსა და სამკაულისთვის.
იცოდე, ყველაზე დიდი ბრილიანტი მზეა, ის კი, ჩვენდა საბედნიეროდ, ყველას ერთიანად დაგვნათის. ხოლო, როცა ჟამი დაჰკრავს და სიყვარული გეწვევა, გულით შეიყვარე შენი რჩეული… სამუშაო ძნელი გაქვს, ვიცი… სხეულს სიფრიფანა აბრეშუმის ნაჭერი გიფარავს. ხელოვნების სახელით სცენაზე შეიძლება შიშველიც გამოხვიდე, მაგრამ იქიდან კიდევ უფრო უმწიკვლო და შემოსილი უნდა დაბრუნდე…
მე ბებერი ვარ და ჩემი სიტყვები შეიძლება სასაცილოდ ჟღერს, მაგრამ მაინც, ასე მგონია, შენი შიშველი სხეული იმას უნდა ეკუთვნოდეს, ვინც შენს გაშიშვლებულ სულს შეიყვარებს.
რა ვუყოთ მერე, თუ ჩემი შეხედულება ამ საკითხზე მოძველებული გამოჩნდება, თუ ასე ჯერ კიდევ ათი წლის წინათ ფიქრობდნენ. ნუ გეშინია, ეგ ათი წელი ვერ დაგაბერებს… ჯერალდინა, მე მინდა რომ შენ ამ შიშველთა კუნძულის უკანასკნელი ქვეშევრდომი იყო…
მე ვიცი, მამებს და შვილებს ნიადაგ ბრძოლა აქვთ ერთმანეთში. მეომე ჩემო გოგონა, ჩემს აზრებს ეომე. მე არ მიყვარს მორჩილი შვილები. და ვიდრე ამ ბარათს ჩემი ცრემლი არ დასდენია, მინდა მჯეროდეს, რომ ეს შობაღამე სასწაულების ღამეა. მინდა მოხდეს სასწაული და შენ მართლა გაიგო ყველაფერი, ყველაფერი, რაც შენთვის მინდოდა მეთქვა.
ჩარლი დაბერდა, ჯერალდინა! ადრე თუ გვიან თეთრი სასცენო კაბის მაგიერ შავებში უნდა გამოეწყო და ჩემს საფლავზე მოხვიდე. ახლა არ მინდა გული გატკინო, მაგრამ ხანდახან სარკეში ჩაიხედე – იქ მე დამინახავ. შენს ძარღვებში ჩემი სისხლი ჩქეფს. მე მინდა, რომ მაშინაც კი, როცა ჩემს ძარღვებში სისხლი დინებას შეწყვეტს, არ დაივიწყო მამაშენი ჩარლი. მე ანგელოზი არ ვყოფილვარ, მაგრამ მუდამ ვცდილობდი, ადამიანი ვყოფილიყავი. ეცადე შენც.
გკოცნი, ჯერალდინა
შენი ჩარლი.
ოხ, ეს საშინელი ტელევიზორი...
dRes televizori Cveni yoveldRiuri cxovrebis ganuyofeli nawilia. albaT, SeamCnevdiT, Tu televizori gamorTulia, adamianTa umetesoba Tavs arakomfortulad grZnobs. xSirad arc uyureben, magram CarTuli unda iyos da misi xma garkveul xmovan fons unda uqmnides. xSirad televizori ojaxis srulyofilebiani wevri xdeba, mis gareSe Tavs marto grZnob da sevda geufleba. ra movlenasTan gvaqvs saqme? Mmxolod cudi Cvevaa? ara, es ufro fsiqologiuri problemaa, romelsac Tavisi saxelic ki aqvs-telemania, anu televizorze avadmyofuri damokidebuleba. Mrisgan ganTavisufleba ufrosebisTvisac ki Zalian Znelia, rom aRaraferi vTqvaT bavSvebze. televizoris ekrani maT magnitiviT izidavs.
saSiSia? Tanac rogor!
erTi SexedviT, TiTqos televizoris yurebaSi cudi araferia. ra moxda, bavSvi multfilmebs Tu uyurebs?! televizoris gareSe xom Znelia bavSvis dawynareba, ufro da ufro Wirveuli xdeba, daumorCilebeli, droze ar iZinebs... albaT, morigi asakobrivi krizisi daiwyo... – ase fiqrobs, samwuxarod, mSobelTa umetesoba da ase agvareben problemas. (mag. aWmeven multfilmis yurebis dros) Semdeg ki ukvirT: ~ra mouvida?` rogori janmrTeli da mSvidi iyo, ra xdeba? Dan problemas, romlis winaSec aRmoCndebian, verafriT ukavSireben bavSvis damRupvel Cvevas—xangrZlivad televizoris yurebas.
Pra Sedegebi SeiZleba mohyves telemanias?
pirvel rigSi, uaryofiTad moqmedebs mxedvelobaze, es xom yvelasaTvis cnobilia. garda amisa, televizoris win xangrZlivad jdoma bavSvis xerxemalze aisaxeba. Ddidxans umoZraod yofna bavSvis xerxemlisaTvis mavnebelia. hipodinamikam SeiZleba Warbwonianobac gamoiwvios. Aaba, gaixseneT, ramdeni xani vzivarT xolme televizorTan da Tan, aucileblad, kaloriuli sasusnavebiT viqcevT xolme Tavs.M magram yvelaze xSirad nevrologiuri problemebi warmoiSveba. miaqcieT yuradReba, raime CiviliT Tu mimarTavT nevropatologs, aucileblad dagisvamT SekiTxvas: ~Tqveni bavSvi xangrZlivad uyurebs televizors?~ imitom, rom cisferi ekrani damRupvelad moqmedebs bavSvis fsiqikaze. Mmousvenari Zili, daZinebis problema, enis dabma, nerviuli tikebi, momatebuli aRgznebadoba—ai, sruli sia, Tu sadamde SeiZleba migviyvanos televizorze damokidebulebam. xolo imaze, Tu ra cudad moqmedebs bavSvis fsiqikaze gauTavebeli reklamebi da sxvadasxva saxis e.w. ~boevikebi~ da Trilerebi, saubaric ki zedmetia. Ggamosaxulebis swrafi cvla, gabmuli musika, adviladdasamaxsovrebeli gariTmuli teqstebi da ai, Tqveni patara reklamis sloganiT alaparakda da veRar warmoudgenia cxovreba am kanfetebisa da saReWi rezinebis, saTamaSos gareSe. Zaladobis scenebi ki, romlebic aramarto ~didebis~ kinofilmebSia, aramed multfilmebSic (gansakuTrebiT multserialebSi) gvxvdeba bavSvebSi sisastikesa da agresias iwvevs.
tipuri Secdomebi::
Secdoma #1--`Cven televizors vuyurebT, bavSvi ki Soriaxlo TamaSobs.
Tu bavSvi sxva oTaxSia, daxurul kars iqiT, maSin yvelaferi wesrigSia. Mmagram, Tu Tqven gverdiTaa mokalaTebuli da uTuod mSvenivrad xedavs, ra xdeba ekranze (Tundac fragmentulad), usmens da yvelafers ~TavSi ibeWdavs~.
Secdoma #2.-- ~yvelafers ki ar vayurebinebT, mxolod im arxebs, romelzedac multfilmebi da saganmanaTleblo programebia.~
ra Tqma unda, arCevanis saSualeba arsebobs, romlebic uazro sastik multfilmebs ki ar aCveneben, aramed SemecnebiT gadacemebs. Mmagram bavSvma am arxis gadacemebsac SeiZleba mTeli dRe uyuros –gadacemebs filmebi cvlis, filmebs – TamaSebi, Semdeg multfilmebi iwyeba da ase grZeldeba saRamomde. Tu Tqven imis imedi gaqvT, rom bavSvi damoukideblad Seiswavlis raime sasargeblos (vTqvaT, inglisurs), Tqveni molodini ar gamarTldeba. saukeTeso SemTxvevaSi, mxolod garkveuli sityvebis warmoTqma ecodineba zepirad. Kkargi Sedegi rom miiRoT, regularuli muSaobaa aucilebeli, Tan iseTi adamianis meTvalyureobis qveS, vinc daexmareba, ukarnaxebs, auxsnis ucnob sityvebsa da gamoTqmebs, Tan gaakontrolebs, bavSvma aiTvisa Tu ara masala.
Secdoma # 3 --~Cveni patara Zalian musikaluria, amitom musikalur arxebs vurTavT xolme~.
Ppataras cekva da simRera uyvars? SesaniSnavia, magram nu CaurTavT videoklipebs, moasmenineT audio Canawerebi. videoklipebi iseTive zemoqmedebas axdens bavSvis gonebaze, rogorc reklama. feradi gamosaxuleba Zalian swrafad icvleba da bavSvi dahipnozebuliviT Sescqeris ekrans, mzeras ver swyvets. isic gaiTvaliswineT, rom klipebis siuJetebi, xSir SemTxvevaSi, bavSvebisaTvis mizanSewonili ar aris – xSiria Zaladobisa da sakmaod ~gulaxdili~ scenebi.
musikalur arxebze telegadacemebi SeiZleba non-stopis reJimSi gadmoicemodes da Sesabamisad, bavSvi mTeli dRe ver moswydes ekrans.
Secdoma# 4 --~Cven mxolod xarisxian multfilmebs vayurebinebT, iseTebs, drois gamocdas rom gauZles. saxlSi multklasikis mravalferovani koleqcia gvaqvs.~
rogorc Cans, es optimaluri variantia mSoblebisaTvis. mTavaria, zomiereba davicvaT, radgan Tundac Zalian karg da xarisxian filmebs da gadacemebs rom uyuros xangrZlivad, bavSvis janmrTelobisTvis miyenebuli ziani mainc didi iqneba. SeiZleba mSoblisTvisac, zogjer mosaxerxebelia bavSvis televizorTan jdoma, magram , Tu Tqveni pataris janmrTeloba sul erTi ar aris, am meTods xSirad nu mimarTavT.
veZebT alternativas:
eqimebs miaCniaT, rom bavSvis cxovrebaSi televizori 3 wlis asakidan unda Sevides, isic mxolod 10-15 wuTi dReSi. riTi gavarToT bavSvi dRis ganmavlobaSi?
gaiTvaliswineT, rom telemania Zalian Zneli gadasaCvevia. Aamitom ojaxSi bavSvis gaCenasTan erTad mSoblebma televizoris yureba unda SezRudon. cudi magaliTi rom gadamdebia, es xom sayovelTaod cnobilia. amitom yvelaferi unda iRonoT imisaTvis, rom sxva xerxiT gaarToT bavSvi.
urTierToba – yvelaze SesaniSnavi, rac SeZleba moyvarulma mSobelma Svils SesTavazos. erTad iTamaSeT, ixumreT, ikiTxeT, icekveT da imRereT, paralelurad ki saxlis saqmec akeTeT.
Ggaseirneba – SeZlebisdagvarad, ecadeT, Tavisufali dro haerze gaataroT. Iiq xom televizori arc ki gaxsendebaT.
wignebi – aravisTvis saidumlos ar warmoadgens is, rom Tanamedrove bavSvebi gacilebiT naklebs kiTxuloben, vidre es adre iyo. EEes arc aris gasakviri, informacia xom sul iolad SeiZleba miiRoT – aiReT pulti, daaWireT Rilaks, moxerxebulad moewyveT da uyureT. aRarafers vambob kompiuteris SesaZleblobebze. Tu ar gindaT, rom ase moxdes, bavSvs pataraobidanve SeayvareT wigni. rac SeiZleba meti ukiTxeT, aTvalierebineT feradi ilustraciebi, pataras mieciT saSualeba, damoukideblad furclos wigni.
xelovneba – xatva, Zerwva, aplikacia… -- es arasruli siaa im saqmianobisa, riTac SeiZleba bavSvTan erTad dedac dakavdes. Tu am CamonaTvals davumatebT sxvadasxva saxis lotoebs, pazlebs an sxva uamrav TavSesaqcevs, romelTa SeZena nebismier maRaziaSi SeiZleba... bevri mSobeli ityvis, rom amisTvis dro aRar rCeba. televizori ki saukeTeso saSualebaa bavSvis gasaCereblad, roca sxva saqmianobiT gvinda davkavdeT (sarecxi, sadili, dalageba, an Tundac telefoniT saubari). bavSvi rom damoukideblobas miaCvio, didi moTmineba da gamomgonebloba, zogjer eSmakobac ki gmarTebs.
TamaSi – ra Tqma unda, bavSvs sakmao raodenobis saTamaSo unda hqondes, rac sulac ar niSnavs imas, rom yvelaferi ganurCevlad unda viyidoT da Tan rac SeiZleba Zviriani. mniSvnelovania, saTamaSoebi mravalferovani iyos: Tojinebi, manqanebi, WurWeli, saeqimo CanTa da a. S. konstruqtorebis, pazlebisa da logikuri TamaSebis mxolod SeZena sakmarisi ar aris. bavSvi rom daainteresoT didi drois daxarjva mogiwevT – unda aswavloT, rogor gamoiyenos es saTamaSoebi da gverwmuneT, Tqveni patara ara erTxel gagaxarebT gamomgoneblobiTa da sazrianobiT.
erTi eSmakobac ar dagaviwydeT: mobezrebul saTamaSos garkveuli droiT Tu SeinaxavT, 3-4 kviris Semdeg bavSvi ise aRiqvams mas, rogorc axals da didi interesiT iTamasebs.
audio diskebi da kasetebi – miaCvieT bavSvi mosmenas. bavSvebisaTvis gadamuSavebuli klasikuri musika, sabavSvo simRerebi, zRaprebi, audiowignebi – dRes farTo arCevania. nu geqnebaT imis molodini, rom bavSvi pirvelive mosmenisas aRfrTovandeba. Tavidan mis gverdiT iyaviT, daakvirdiT mis reaqcias, Tu rames ver gaigebs, auxseniT. amasTanave gaiTvaliswineT bavSvis asaki da momzadeba. magaliTad, audiowigni naklebad emociuria, vidre musikaluri zRapari, magram es ukanaskneli bavSvisTvis SeiZleba ufro Znelad gasagebi aRmoCndes. auxseniT miuziklis specifika, ra xdeba, vin ras ambobs da a. S. amis Semdeg musikaluri zRapris mosmena misTvis ufro saxaliso iqneba.
xatva – Tu Tqveni patara ukve xvdeba, rom kedelze gakruli Spaleri misi Carevis gareSec mSvenivrad gamoiyureba, SegiZliaT Tamamad andoT fanqari. bavSvi xatvam SeiZleba ise gaitacos, rom Tqveni gverdze yofna saWiro arc iqneba. arCevani uzarmazaria – feradi fanqrebi, flomasterebi, kalmebi, akvarelis saRebavebi, guaSebi da sxv. xatva nebismieri saxiT SeiZleba : rac surs; trafaretis mixedviT (sxvadasxva Tematikis – cxovelebi, manqanebi); konturebiT da a. S. SeiZleba rogorc ganmaviTarebeli, aseve Tematikuri gasaferadebeli albomebis yidva. vfiqrob, nebismier dedas SeuZlia sxvadasxva gasarTobis mogoneba. televizori iolad SeiZleba CaanacvloT raime ufro sasargeblo saqmianobiT, Tu amis survili gagiCndaT.
gazeTi ~axali ganaTleba~
24 – 30 seqtemberi, 2009w.
მიხეილ ჯავახიშვილის ანდერძი
1924 წელს გამოჩენილმა ქართველმა მწერალმა მიხეილ ჯავახიშვილმა თავის 10 წლის ქალიშვილს- ქეთევან ჯავახიშვილს ალბომში ჩაუწერა „ჩვენი დროის ათი მცნება“. მწერლის მიერ მომავალი თაობისათვის დატოვებული ეს შეგონება მარად უნდა გვახსოვდეს და ხშირად შევახსენოთ ჩვენს შვილებს.
ჩვენი დროის ათი მცნება
1. შენ ხარ მარადიული, განუყრელი და ერთგული წევრი და მსახური შენი მშობელი საქართველოსი.
2. შენი სამშობლოს მტერი შენი პირადი მტერია, ხოლო მისი მეგობარი, შენი პირადი მეგობარი.
3. ყველაფერი, რაც გაქვს და გექნება, შენი სიცოცხლეც კი, შენს მამულს ეკუთვნის. შენ ხარ მისი მუდმივი მოვალე და განუყრელი შვილი.
4. მიეცი მას წრფელი გულით ყოველივე და ისიც მოგცემს ყოველივეს.
5. მაინც მუდმივ მხოლოდ შენი თავის იმედი იქონიე. ისე იცხოვრე, ვითომ ამ ქვეყნად არც მოვალე გყოლია და არც მშველელი.
6. განაგე თავი შენი და დაუმორჩილე გონებას შენი ჟინი, კერპი გული და ურჩი სურვილები.
7. გზის გაკვლევა და გამარჯვება შეიძლება მხოლოდ შრომით და პატიოსნებით. ზარმაცობა, ცუღლუტობა, სიცრუე და სიყალბე ადამიანს ადრე თუ გვიან უეჭველად დაღუპავს.
8. სანამ საკუთარ ფეხზე არ დამდგარხარ, მშობლებს ყველაფერი დაუჯერე. იმათ შენთვის მხოლოდ სიკეთე უნდათ. ჯერჯერობით საკუთარ ჭკუას, ჟინს და გულის ზრახვას ნუ აჰყვები.
9. თავმოყვარეობა შეიძინე და თავის თავის ფასი ისწავლე, მაგრამ ნუ გადააჭარბებ. არ გაამაყდე.
10. ბოლოს და ბოლოს, ყოველთვის სჯობს სამი რამ: პირველი – შრომა, მეორე – შრომა და მესამე – შრომა.
შენი მოსიყვარულე მამა მიხეილ ჯავახიშვილი
კონსტანტინე გამსახურდია – წერილი შვილს
მე სულ მგონია, როცა შენს ახლოს არა ვარ, შენ ჭკვიანად იქნები. მე, ერთის მხრით, გული მტკივა, რომ შენი ბავშვობა თავდება. მეორეს მხრით, მიხარია, რომ შენ სადაცაა, ყველა ჩემს სურვილს გაიგებ და მალე მხარში ამომიდგები. ალბათ, შენთვის დამიწერია (თუ მითარგმნია) მე ჰომეროსის სიტყვები: “ზევსს გეფიცები, აგელაი, ზევსს და მამაჩემის ტკივილებს”. ჩვენ ვცხოვრობთ ძლიერ სერიოზულ დროში და აწი, დროა, შენ სერიოზულად ემზადო, რათა შეძლო, გახდე ჩვენი ქვეყნის ღირსეული შვილი. გზაში მე გადავიკითხე შენი საყვარელი მუსიკოსების ბიოგრაფიები. ყველანი უკვე სიყრმიდანვე ემზადებოდნენ დიდი ამბებისათვის. გახსოვდეს, ეს ცხოვრება მოსაწყენზე მოსაწყენია, თუ ადამიანი არ იწვის რაიმე მაღალი და ზეაღმტაცი ამბებისათვის. ამის გარეშე სხვა ყველაფერი ემსგავსება იმ საცოდავ და უშინაარსო ცხოვრებას, რომელსაც ეწევიან ხოლმე მცენარეები და ცხოველები. თუნდაც ჩემი გამწარებული ცხოვრებაც რომ აიღო, მე რომ დიდი იდეების მოლაშქრედ იმ მშობლების შვილებს, რომლებიც უფრო ხშირად გამოხატავენ
სიყვარულსა და მზრუნველობას პატარებისადმი, გაცილებით დიდი ზომის ტვინი აქვთ,
ვიდრე ბავშვებს, რომელთა მშობლებსაც, რასაკვირველია, უყვართ შვილები, მაგრამ ამას
მაინცდამაინც ვერ ამჟღავნებენ.
დედა,
რომელიც არა მარტო ამშვიდებს აფორიაქებულ ბავშვს, არამედ მას ძილის წინ უმღერის
კიდეც, ხელს უწყობს შვილის ტვინის ყველა განყოფილების ნორმალურ განვითარებას.
ეს
დასკვნა სპეციალისტებმა ბავშვთა ფსიქიატრიის პროფესორის ჯოან ლუბის ხელმძღვანელობით
ჩატარებული კვლევის შემდეგ გააკეთეს.
ერთმანეთს
ორი პატარას ტვინი სკანირებისას შეადარეს და შედეგები შოკიმომგვრელი აღმოჩნდა:
ტვინი მარცხენა ფოტოზე, ზომით, მნიშვნელოვნად განსხვავდება ტვინისგან, რომელიც
მარჯვენა ფოტოზეა გამოსახული. უფრო მეტიც, მარჯვენა სურათზე დიდი რაოდენობით მუქი
უბნები ჩანს.
დიდი
ტვინი სწორედ იმ ბავშვისაა, რომელიც განებივრებულია მშობლებისგან.
პატარასათვის,
ყურადღების დეფიციტი სამწუხარო შედეგს იწვევს: ასეთი ბავშვები ხშირად ნარკომანები
ხდებიან და კრიმინალური სამყაროსკენ მიუწევთ გული. მათ მეტი შანსი აქვთ დარჩნენ
უმუშევარნი. მათ როგორც ფიზიკური, ისე ფსიქიკური პრობლემები აწუხებთ.
ტვინის
ნორმალურად განვითარებისთვის განსაკუთრებით საყურადღებო პირველი ორი წელია. სწორედ
2 წლამდე უნდა მოახერხოთ, რომ თქვენს პატარას სიყვარულის პიკის აგრძნობინოთ და
ანახოთ.არ წარმომედგინა ჩემი თავი, ვეღარ გავუძლებდი იმ ქარიშხლებს, რომელთა გადატანაც ასე თუ ისე შევძელი.
შენი მამიკო. 1955.”
პ.ს. ქართველი კაცი, მითუმეტეს ქართველი მეცნიერი, უპირველეს ყოვლისა უნდა ემსახურებოდეს თავის ერს და სამშობლოს, არ უნდა მოდიოდეს წინააღმდეგობაში ერის ინტერესებთან, უნდა იღწვოდეს მხოლოდ ერის ინტერესებიდან გამომდინარე და არ უნდა ემსახურებოდეს სხვა ათასნაირ “ჭეშმარიტებას”! მაშინ ხარ ბრძენკაციც და მხოლოდ ამას ჰქვია ერისკაცობაც, სხვას კი არაფერს!
პ.ს. ქართველი კაცი, მითუმეტეს ქართველი მეცნიერი, უპირველეს ყოვლისა უნდა ემსახურებოდეს თავის ერს და სამშობლოს, არ უნდა მოდიოდეს წინააღმდეგობაში ერის ინტერესებთან, უნდა იღწვოდეს მხოლოდ ერის ინტერესებიდან გამომდინარე და არ უნდა ემსახურებოდეს სხვა ათასნაირ “ჭეშმარიტებას”! მაშინ ხარ ბრძენკაციც და მხოლოდ ამას ჰქვია ერისკაცობაც, სხვას კი არაფერს!
ეს საინტერესოა
იმ მშობლების შვილებს, რომლებიც უფრო ხშირად გამოხატავენ
სიყვარულსა და მზრუნველობას პატარებისადმი, გაცილებით დიდი ზომის ტვინი აქვთ,
ვიდრე ბავშვებს, რომელთა მშობლებსაც, რასაკვირველია, უყვართ შვილები, მაგრამ ამას
მაინცდამაინც ვერ ამჟღავნებენ.
დედა,
რომელიც არა მარტო ამშვიდებს აფორიაქებულ ბავშვს, არამედ მას ძილის წინ უმღერის
კიდეც, ხელს უწყობს შვილის ტვინის ყველა განყოფილების ნორმალურ განვითარებას.
ეს
დასკვნა სპეციალისტებმა ბავშვთა ფსიქიატრიის პროფესორის ჯოან ლუბის ხელმძღვანელობით
ჩატარებული კვლევის შემდეგ გააკეთეს.
ერთმანეთს
ორი პატარას ტვინი სკანირებისას შეადარეს და შედეგები შოკიმომგვრელი აღმოჩნდა:
ტვინი მარცხენა ფოტოზე, ზომით, მნიშვნელოვნად განსხვავდება ტვინისგან, რომელიც
მარჯვენა ფოტოზეა გამოსახული. უფრო მეტიც, მარჯვენა სურათზე დიდი რაოდენობით მუქი
უბნები ჩანს.
დიდი
ტვინი სწორედ იმ ბავშვისაა, რომელიც განებივრებულია მშობლებისგან.
პატარასათვის,
ყურადღების დეფიციტი სამწუხარო შედეგს იწვევს: ასეთი ბავშვები ხშირად ნარკომანები
ხდებიან და კრიმინალური სამყაროსკენ მიუწევთ გული. მათ მეტი შანსი აქვთ დარჩნენ
უმუშევარნი. მათ როგორც ფიზიკური, ისე ფსიქიკური პრობლემები აწუხებთ.
ტვინის
ნორმალურად განვითარებისთვის განსაკუთრებით საყურადღებო პირველი ორი წელია. სწორედ
2 წლამდე უნდა მოახერხოთ, რომ თქვენს პატარას სიყვარულის პიკი აგრძნობინოთ და
ანახოთ.
აუცილებლად
უნდა აჩუქოთ ბავშვს
8 შეცდომა, რომელსაც სკოლამდელი ასაკის ბავშვებთან ხშირად უშვებენ მშობლები
შესაძლებელია ზოგჯერ გეჩვენებათ, რომ თქვენს მცირეწლოვან შვილს აქვს თქვენი წყობილებიდან გამოყვანის თანდაყოლილი უნარი. ნუ გეშინიათ დედებო და მამებო! თქვენ მარტონი არ ხართ. ეს იმიტომ ხდება, რომ სკოლამდელი ასაკის ბავშვებს აქვთ განსაკუთრებით დიდი სურვილი მთლიანად შეიგრძნონ საკუთარი დამოუკიდებლობა და მათი რთული ქცევაც ამ სურვილის მიზეზია. გაითვალისწინეთ, რომ მათ ამ ყველაფერთან ერთად ძალიან სჭირდებათ ყურადღება და სიყვარული მათი მშობლებისგან თუ სხვა მზრუნველებისგან.
26 მოგონება, რომელიც
აუცილებლად
უნდა აჩუქოთ ბავშვს
ბავშვობაში მიღებული შთაბეჭდილებები ადამიანის
ცხოვრებაზე წარუშლელ კვლას ტოვებს. ამდენად, მნიშვნელოვანია, რომ მშობლებმა
იზრუნონ და საკუთარ შვილებს მხოლოდ დაუვიწყარი მოგონებები აჩუქონ.
•
გაუშვით თქვენს პატარასთან ერთად საპნის ბუშტები;
• დააკვირდით
თქვენს პატარასთან ერთად როგორც იზრდება მცენარე;
•
მასთან ერთად ჩამოსრიალდით თოვლიანი ბორცვიდან;
• ერთად
უყურეთ ვარსკვლავებს;
•
გამოჭერით ფიგურები ფერადი ქაღალდებისგან;
•
აჩვენეთ თქვენს შვილს ჩრდილების თეატრი;
• ერთად
დახატეთ საყვარელი მულტფილმის გმირები;
•
მოაწყვეთ პატარა კარავი თქვენთვის და თქვენი პატარასთვის;
•
ასწავლეთ ბავშვს თაიგულის დაწვნა;
•
მოუწვყეთ პატარა ვულკანი ლიმონმჟავისა და სოდის დახმარებით;
• ერთად
უყურეთ მზის ამოსვლას და ჩასვლას;
•
მოასმენინეთ ჩიტების ჭიკჭიკი;
•
შეანჯღრიეთ ხე, მაშინ როცა მის ქვეშ ბავშვი დგას და აჩვენეთ მას ფოთოლცვენის
სილამაზე;
•
დააკვირდით ღრუბლებს, რას შეიძლება ისინი წააგავდნენ;
•
გამოკვებეთ ჩიტები;
•
ჩაწექით თოვლში და გააკეთეთ თოვლზე ანგელოზები;
• ააგეთ
პატარა ნაგებობები ქვიშაში;
•
აბზრიალეთ ხელში ბავშვი;
• ჩააცვით
პატარას თქვენი ტანსაცმელი;
•
დაიწყეთ სადილი დესერტით;
• ხატეთ
დაორთქლილ ფანჯარაზე;
•
ესაუბრეთ ბავშვს ოცნებებზე;
•
უყურეთ გარემოს ფერადი მინებიდან;
•
აძვერით ხეზე;
•
იმღერეთ ერთად;
•
ააშენეთ თოჯინების სახლი.
დედა ტერეზა |
დედა ტერეზა ალბანელი კათოლიკე მონაზონია, რომელმაც ორგანიზაცია "ქველმოქმედების მისიონერები" დააფუძნა და 1979 წელს ჰუმანიტარული საქმიანობისთვის ნობელის პრემიის ლაურეატი გახდა. 40 წლის განმავლობაში მან თავი მიუძღვნა კალკუტის ღარიბთა, დავრდომილთა და ობოლთა მოვლას ინდოეთში.
დედა ტერეზა გვირჩევს, როგორ აღვზარდოთ ბავშვი:
1) იყავით ყურადღებით იმის მიმართ თუ რას ეუბნებით ბავშვებს. უფროსები არასაკმარისად აკონტროლებენ თავიანთ გამონათქვამებს, როდესაც ბავშვებს ესაუბრებიან. ზოგიერთი ბავშვს უნიჭოს, სულელს და ზარმაცს ეძახის. ამით უფროსები, როგორც მშობლები, ასევე აღმზრდელებიც, ხშირად ღუპავენ ბავშვებს. ბავშვები ექცევიან ამის გავლენის ქვეშ და რამდენიმე ხანში მართლაც ხდებიან მოუხერხებლები, ზარმაცები და ნიჭის გამოვლენაც უჭირთ.
2) არ შეაშინოთ ბავშვები ურჩხულებით, მგლებით და პოლიციით. ეს არ გახდის ბავშვს არც ჭკვიანს და არც კეთილს.
3) აღზარდეთ ბავშვები ისე, რომ მისცეთ უნაკლო მაგალითი. ბავშვებს არ უყვართ დარიგებები და ნოტაციების კითხვა, მათ სურს დაინახონ თქვენი საქციელები და არა უბრალოდ მოისმინონ თქვენი სიტყვები.
4) ნებისმიერ შემთხვევაში ეცადეთ, იყოთ თქვენს სიმაღლეზე ბავშვების თვალებში. არ გამოააშკარაოთ მათ თვალწინ თქვენი სისუსტეები და ნაკლი. როდესაც მშობლები უშვებენ იმას, რომ ბავშვი მათ სისუსტეს ხედავს, პატარები იწყებენ ნერვიულობას და ორიენტაციას კარგავენ, რადგან მათ მეტი არავინ არ ჰყავთ, ვისაც დაეყრდნობიან ან ვისი იმედიც ექნებათ. ბავშვს, რომელიც თავს გრძნობს პატარად და სუსტად, სურს, რომ ყავდეს დამცველი და ის იყოს მისი ურყევი ავტორიტეტი.
5) ბავშვი ეძებს მშობლებისგან ფიზიკურ და ფსიქოლოგიურ მხარდაჭერას. თუ სახლში ბავშვი ხდება მშობლებს შორის ჩხუბისა და კამათის მოწმე, მშობლებმა არ უნდა იფიქრონ, რომ ისინი შვილის კარგად აღზრდას შეძლებენ. როდესაც ბავშვი ხედავს, რომ მისი მამა ან დედა არასწორად იქცევა, ის თავს დაკარგულად გრძნობს და მეამბოხე ხდება. ეს არის მიზეზი უამრავი ტრაგედიისა ოჯახში და საზოგადოებაში.
6) სჯობს არასოდეს სცემოთ ბავშვი. უკიდურეს შემთხვევაში, თუ ის მართლაც იმსახურებს ცემას, პატარა მორტყმა მას ნამდვილად არ ავნებს, მაგრამ იყავით ფრთხილად! არასოდეს არ დასაჯოთ ბავშვი, თქვენი სიბრაზის დროს. ასე ბავშვს მეხსიერებაში დაუტოვებთ სიძულვილის, სიბრაზის შთაბეჭდილებას და არა სამართლიანობის შეგრძნებას. ბავშვის სწორი აღზრდისთვის საჭიროა, ბავშვი გრძნობდეს, რომ თქვენ სამართლიანი ხართ, როდესაც მას სჯით.სწორედ ამიტომ, თუ თქვენ მაინც გიწევთ ბავშვის დასჯა, თქვენი მზერა არ უნდა გამოხატავდეს სიბრაზეს და მტრობას: მას მალე დაავიწყდება დარტყმაც და სახეში გაწნაც, მაგრამ არასოდეს დაავიწყდება თქვენი გამომეტყველება სიძულვილითა და სიბრაზით სავსე. ბავშვის დასჯა უნდა იყოს განპირობებული არა იმით, რომ თქვენ ამოგეწურათ მოთმინება, არამედ იმის სურვილითა და მცდელობით, რომ ბავშვმა გაიგოს, წესები მისივე საკეთილდღეოდ არსებობს და მან ის უნდა დაიცვას.
7) ბავშვები უსაზღვროდ უნდა ენდობოდნენ და ემორჩილებოდნენ საკუთარ მშობლებს. ეს არის ერთ–ერთი ძირითადი წესი ბავშვის სწორი აღზრდისა მოსიყვარულე და მეგობრულ ოჯახში. ასე იქცეოდა იესო ნაზარეთში, როდესაც 30 წლის განმავლობაში თავის მშობლებს ემორჩილებოდა.
დედა ტერეზა გვირჩევს, როგორ აღვზარდოთ ბავშვი:
1) იყავით ყურადღებით იმის მიმართ თუ რას ეუბნებით ბავშვებს. უფროსები არასაკმარისად აკონტროლებენ თავიანთ გამონათქვამებს, როდესაც ბავშვებს ესაუბრებიან. ზოგიერთი ბავშვს უნიჭოს, სულელს და ზარმაცს ეძახის. ამით უფროსები, როგორც მშობლები, ასევე აღმზრდელებიც, ხშირად ღუპავენ ბავშვებს. ბავშვები ექცევიან ამის გავლენის ქვეშ და რამდენიმე ხანში მართლაც ხდებიან მოუხერხებლები, ზარმაცები და ნიჭის გამოვლენაც უჭირთ.
2) არ შეაშინოთ ბავშვები ურჩხულებით, მგლებით და პოლიციით. ეს არ გახდის ბავშვს არც ჭკვიანს და არც კეთილს.
3) აღზარდეთ ბავშვები ისე, რომ მისცეთ უნაკლო მაგალითი. ბავშვებს არ უყვართ დარიგებები და ნოტაციების კითხვა, მათ სურს დაინახონ თქვენი საქციელები და არა უბრალოდ მოისმინონ თქვენი სიტყვები.
4) ნებისმიერ შემთხვევაში ეცადეთ, იყოთ თქვენს სიმაღლეზე ბავშვების თვალებში. არ გამოააშკარაოთ მათ თვალწინ თქვენი სისუსტეები და ნაკლი. როდესაც მშობლები უშვებენ იმას, რომ ბავშვი მათ სისუსტეს ხედავს, პატარები იწყებენ ნერვიულობას და ორიენტაციას კარგავენ, რადგან მათ მეტი არავინ არ ჰყავთ, ვისაც დაეყრდნობიან ან ვისი იმედიც ექნებათ. ბავშვს, რომელიც თავს გრძნობს პატარად და სუსტად, სურს, რომ ყავდეს დამცველი და ის იყოს მისი ურყევი ავტორიტეტი.
5) ბავშვი ეძებს მშობლებისგან ფიზიკურ და ფსიქოლოგიურ მხარდაჭერას. თუ სახლში ბავშვი ხდება მშობლებს შორის ჩხუბისა და კამათის მოწმე, მშობლებმა არ უნდა იფიქრონ, რომ ისინი შვილის კარგად აღზრდას შეძლებენ. როდესაც ბავშვი ხედავს, რომ მისი მამა ან დედა არასწორად იქცევა, ის თავს დაკარგულად გრძნობს და მეამბოხე ხდება. ეს არის მიზეზი უამრავი ტრაგედიისა ოჯახში და საზოგადოებაში.
6) სჯობს არასოდეს სცემოთ ბავშვი. უკიდურეს შემთხვევაში, თუ ის მართლაც იმსახურებს ცემას, პატარა მორტყმა მას ნამდვილად არ ავნებს, მაგრამ იყავით ფრთხილად! არასოდეს არ დასაჯოთ ბავშვი, თქვენი სიბრაზის დროს. ასე ბავშვს მეხსიერებაში დაუტოვებთ სიძულვილის, სიბრაზის შთაბეჭდილებას და არა სამართლიანობის შეგრძნებას. ბავშვის სწორი აღზრდისთვის საჭიროა, ბავშვი გრძნობდეს, რომ თქვენ სამართლიანი ხართ, როდესაც მას სჯით.სწორედ ამიტომ, თუ თქვენ მაინც გიწევთ ბავშვის დასჯა, თქვენი მზერა არ უნდა გამოხატავდეს სიბრაზეს და მტრობას: მას მალე დაავიწყდება დარტყმაც და სახეში გაწნაც, მაგრამ არასოდეს დაავიწყდება თქვენი გამომეტყველება სიძულვილითა და სიბრაზით სავსე. ბავშვის დასჯა უნდა იყოს განპირობებული არა იმით, რომ თქვენ ამოგეწურათ მოთმინება, არამედ იმის სურვილითა და მცდელობით, რომ ბავშვმა გაიგოს, წესები მისივე საკეთილდღეოდ არსებობს და მან ის უნდა დაიცვას.
7) ბავშვები უსაზღვროდ უნდა ენდობოდნენ და ემორჩილებოდნენ საკუთარ მშობლებს. ეს არის ერთ–ერთი ძირითადი წესი ბავშვის სწორი აღზრდისა მოსიყვარულე და მეგობრულ ოჯახში. ასე იქცეოდა იესო ნაზარეთში, როდესაც 30 წლის განმავლობაში თავის მშობლებს ემორჩილებოდა.
8 შეცდომა, რომელსაც სკოლამდელი ასაკის ბავშვებთან ხშირად უშვებენ მშობლები
შესაძლებელია ზოგჯერ გეჩვენებათ, რომ თქვენს მცირეწლოვან შვილს აქვს თქვენი წყობილებიდან გამოყვანის თანდაყოლილი უნარი. ნუ გეშინიათ დედებო და მამებო! თქვენ მარტონი არ ხართ. ეს იმიტომ ხდება, რომ სკოლამდელი ასაკის ბავშვებს აქვთ განსაკუთრებით დიდი სურვილი მთლიანად შეიგრძნონ საკუთარი დამოუკიდებლობა და მათი რთული ქცევაც ამ სურვილის მიზეზია. გაითვალისწინეთ, რომ მათ ამ ყველაფერთან ერთად ძალიან სჭირდებათ ყურადღება და სიყვარული მათი მშობლებისგან თუ სხვა მზრუნველებისგან.
განათლების დოქტორისა და ბავშვთა აღზრდის საკითხზე რამდენიმე წიგნის ავტორის მიშელ ბორბას მიხედვით „ბავშვებისთვის 3-დან 5 წლამდე ასაკი ყველაზე აქტიური პერიოდია, რომელსაც მშობლები განსაკუთრებით რთულად უმკლავდებიან“.
წარმოგიდგენთ იმ 8 შეცდომის სიას, რომელსაც 3-დან 5 წლამდე ასაკის ბავშვების მშობლები ხშირად უშვებენ და გაგიზიარებთ რჩევებს რომლებიც დაგეხმარებათ ამ შეცდომების თავიდან აცილებაში.
1. წესების ხშირი არევა/ დღის განრიგის დარღვევა
„თანამიმდევრულობა და დაწესებული განრიგისა თუ წესების დაცვა სკოლამდელი ასაკის ბავშვებისთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია“ ამბობს პედიატრი და ბავშვის აღზრდის თემაზე რამდენიმე წიგნის ავტორი ტანია რემერ ალტმანი.
როდესაც თქვენ არ მიყვებით დღის გეგმასა და დათქმულ წესებს, 3-5 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის ეს ძალიან დამაბნეველია. ასეთი სიტუაცია კი შეიძლება გახდეს მათი გაღიზიანებისა და თქვენთვის მიუღებელი ქცევის მიზეზი“ ამბობს ალტმანი. „თუ თქვენ დათქმულ წესებს ზოგჯერ იცავთ და ზოგჯერ არა, ბავშვები ვერ იგებენ რა ხდება და როგორ უნდა მოიქცნენ“. თქვენი პატარა ვერ იგებს გუშინ რატომ დართო დედამ ნება 10 წუთი ეთამაშა სათამაშო მოედანზე ბაღის შემდეგ და დღეს კი ეუბნება „ახლავე მანქანაში ჩაჯექი, არავითარი თამაშიო“. ან გუშინ რატომ წაუკითხა დედამ ძილის წინ წიგნი და დღეს კი ეუბნება არ შემიძლიაო.
როგორ გამოვასწოროთ: ყოველთვის დაიცავით ის, რასაც დათქვამთ – იქნება ეს დისციპლინის საკითხები, ძილის და ჭამის რეჟიმი თუ სხვა რამ. ალტმანის აზრით თუ თქვენს მიერ დათქმული წესების 90%-ს იცავთ ყოველთვის, თქვენი შვილი თავს კარგად იგრძნობს და შესაბამისად თქვენც. ასეთ სიტუაციაში პატარა გამონაკლისებიც უფრო მისაღები ხდება.
2. აქცენტის გაკეთება ნეგატივზე
როგორც წესი მშობლების უმეტესობას უფრო ადვილად გამოსდის ყურადღების გამახვილება ბავშვის ცუდ საქციელზე ვიდრე კარგზე. ალტმანი ამბობს, რომ მშობლები ძირითადად ყურადღებას ამახვილებენ იმაზე, რაც არ უნდათ რომ შვილებმა გააკეთონ და შესაბამისად გამუდმებით ეუბნებიან „ნუ ყვირი“, „ნუ ისვრი“ „ნუ არტყამ“, „ნუ ჯუჯღუნებ“.
როგორ გამოვასწოროთ: ასეთი მიმართვის ნაცვლად უმჯობესია ყურადღება გაამახვილოთ ბავშვის კარგ ქცევაზე და წაახალისოთ და შეძლებისდაგვარად დავაჯილდოვოთ კარგი საქციელისთვის.
ჯილდო შეიძლება იყოს ჩახუტება ან კოცნა, რაც ძალიან ბევრს ნიშნავს ამ ასაკში. უთხარით ბავშვს „როგორ მომეწონა ასე წყნარად რომ იჯექი და ყურადღებით მისმენდი“ ან „ როგორ კეთილი იყავი ეზოში ბავშვებთან თამაშის დროს, რაც ძალიან მომეწონა“
3. მოსალოდნელი გაცხარების/აღელვების ნიშნების უგულებელყოფა
მშობლები ხშირად ცდილობენ ბავშვების დარიგებას, როცა ისინი უკვე გაცხარების პიკში არიან და უმეორებენ “დაწყნარდი, დაწყნარდი“ მაგრამ ასეთ დროს ბავშვი უბრალოდ არ უსმენს მშობელს და ამ სიტყვების თქმას არანაირი შედეგი არ მოაქვს. ასეთი რამ მხოლოდ ბავშვის გაღიზიანებამდე მოქმედებებს და არა მას შემდეგ.
როგორ გამოვასწოროთ: უნდა დააკვირდეთ ბავშვს და გაიგოთ თუ როგორ იქცევა ის გაღიზიანების პიკამდე და რა არის ხოლმე ხშირად ასეთი პიკის მიზეზი. როგორც წესი ამ მიზეზებიდან ყველაზე ხშირია შიმშილი, გადაღლილობა და მოწყენილობა.
ასე რომ ნუ წაიყვანთ ბავშვს მაღაზიაში ან სადმე სხვაგან თუ ის არ არის კარგად გამოძინებული და დანაყრებული.
ეცადეთ გასვლის წინ თან იქონიოთ ხილი ან რამე სხვა საჭმელი ყოველი შემთხვევისთვის. ასევე ნუ გააჩერებთ მთელი დღე ბავშვს სახლში ოთახში გამოკეტილს, გაასეირნეთ და ეთამაშეთ.
4. წუწუნის წახალისება
გაგიჟებთ თქვენი პატარა წუწუნი? მაგალითად ღიზიანდებით ძალიან, როცა თქვენი შვილი ზუსტად სადილის წინ იწყებს ტირილს და ამბობს „ეზოში მინდა წასვლაა“ ან „გიოსთან მინდა თამაში“. ექიმ ბორბას თქმით, მშობლები ხშირად ნებდებიან ასეთი წუწუნის დროს, რაც წაახალისებს ბავშვებს ასეთი საქციელისკენ.
ასე ბავშვი სწავლობს თუ რა ხერხი უნდა გამოიყენოს თქვენს დასაყოლიებლად და გამუდმებით იმეორებს მას. ეს ის ასაკი, როცა ბავშვები იწყებენ „ნიჟარიდან“ გამოსვლას და სწავლობენ რას მოაქვს შედეგი მათთვის და რას არა, ასე რომ ფრთხილად უნდა იყოთ და არ აყვეთ წუწუნს.
როგორ გამოვასწოროთ: არ მიაქციოთ ყურადღება ბავშვის წუწუნს.
თუ ქცევა აგრესიული არ არის და მხოლოდ წუწუნს და ტირილს არ სცდება, უმჯობესია არ მიაქციოთ ყურადღება. თუ არ დანებდებით და ყურადღებას არ მიაქცევთ ბავშვი მიხვდება რომ მისი მანიპულაციის ხერხი არ მუშაობს.
5. ბავშვის განრიგის გადატვირთვა
ძალიან ხშირად მშობლები ბავშვებს ძალიან დატვირთულ განრიგს უდგენენ, რომელიც სავსეა ცეკვის, მუსიკის ან მსგავსი ტიპის გაკვეთილებით და შემდეგ უკვირთ ხოლმე თუ რატომ ვერ იძინებენ ბავშვები დროზე. მშობლები ფიქრობენ, რომ ასეთი დატვირთული გრაფიკის შემდეგ, ბავშვი უნდა დაიღალოს და ადვილად დაეძინოს.
პრობლემა კი ამ დროს იმაში მდგომარეობს,
რომ აქტიური და დატვირთული დღის შემდეგ ბავშვს სჭირდება დრო დასამშვიდებლად.
ზოგადად ბავშვს აუცილებლად სჭირდება წყნარი და მშვიდი პერიოდი დღის განმავლობაში,
ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია სკოლამდელი ასაკის ბავშვებისთვის. არ აქვს მნიშვნელობა ბავშვი მხოლოდ რამდენიმე საათს ატარებს საბავშვო ბაღში თუ მთელ დღეს, ეს მისთვის საკმაოდ დამღლელია.
როგორ გამოვასწოროთ: ნუ გადატვირთავთ თქვენი შვილის დღის განრიგს და ნუ ატარებთ მას მთელი დღე ერთი ადგილიდან მეორეზე. მიეცით მას თავისუფალი თამაშის და დასვენების საშუალება საბავშვო ბაღიდან დაბრუნების შემდეგ.
6. თამაშისთვის არასათანადო მნიშვნელობის მინიჭება
ბევრ მშობელს ჰგონია, რომ აუცილებელია ბავშვები ჩაწერონ და ატარონ მრავალფეროვან საგანმანათლებლო პროგრამებზე და წრეებზე, რათა ხელი შეუწყონ ბავშვის განვითარებას. სპეციალისტებს კი ამ საკითხზე სხვა მოსაზრება გააჩნიათ. ფსიქოლოგ ლორენს კოჰენის აზრით, ამ ასაკში ბავშვის განვითარებისათვის ყველაზე მნიშვნელოვანი თავისუფალი თამაშია, რომელშიც შედის როლური თამაშები, სახლობანა და სხვადასხვა ბავშვის მიერ მოფიქრებული თამაშები. „თავისუფალი თამაშის საშუალებთ ბავშვის გონება ყველაზე კარგად ვითარდება“ ამბობს კოჰენი. ასეთი თამაშის დროს ბავშვი საკუთარი შესაძლებლობის შესაბამისს გამოცდას და გამოწვევას უკეთებს საკუთარ თავს – არც ძალიან ადვილს და არც ძალიან რთულს.
როგორ გამოვასწოროთ: მიეცით ბავშვებს თავისუფალი თამაში საშუალება. გახსოვდეთ, რომ ბავშვისთვის თამაში ნიშნავს „იმის გაკეთებას რასაც ის ირჩევს“. თავისუფალი არჩევანის საშუალება ანუ თავისუფლება თამაშში – აუცილებელია“, ამბობს კოჰენი.
„სკოლამ დელი ასაკის ბავშვებს უყვართ ხოლმე მტვერსასრუტის გამოყენება, სახლის საქმის გაკეთება, მაგრამ ეს თამაშია და არა მათი საქმეების სია ნაწილი. არ დაგავიწყდეთ, რომ მათ გადაწყვიტეს ამ ყველაფრის გაკეთება უბრალოდ გასართობად“ ამბობს ის.
7. ყოველდღიური წვრილმანები – დაბრკოლება ბავშვთან ურთიერთობაში
შესაძლებელია თქვენი შვილი მარტოც კარგად ერთობა, მაგრამ ეს სულაც არ ნიშნავს იმას რომ მას თქვენი ყურადღება არ ჭირდება. ბავშვს ძალიან მნიშვნელოვანი რამ აკლდება თუ მშობელი დროს არ გამოყოფს იმისთვის, რომ მასთან ერთად თუნდაც იატაკზე დაჯდეს და ითამაშოს. სამწუხაროდ უფრო ხშირად გვაქვს ისეთ სიტუაციები, როცა მშობლები ბავშვთან საერთოდ არ თამაშობენ და ან ბავშვთან ურთიერთობის დროს პარალელურად საუბრობენ ტელეფონზე, აგზავნიან წერილებს ან გართული არიან სხვა პარალელური საქმიანობით. ბავშვები სულელები არ არიან, ამბობს კოჰენი. ისინი საკმაოდ კარგად ხვდებიან ჩვენ ვაქცევთ მათ სათანადო ყურადღებას თუ არა.
როგორ გამოვასწოროთ: გამოყავით დრო, იყავით ენთუზიაზმით სავსე და მთლიანად იყავით ჩართული თამაშში გამოყოფილი დროის განმავლობაში.
ნახევარი საათის კონცენტრირებული თამაში, როდესაც თქვენ არ ფიქრობთ სადილზე ან სხვა საქმეებზე, ბევრად უფრო ღირებულია ბავშვისთვის, ვიდრე მთელი დღის განმავლობაში ვითომ ბავშვთან დროის გატარება.
8. ტყუილზე ზედმეტად დიდი აქცენტის გაკეთება
კოჰენის თქმით ტყუილები მშობლებს აგიჟებთ. ის ურჩევს მშობლებს ბავშვის ტყუილს შეხედონ როგორც ექსპერიმენტს და არა როგორც მორალურ დანაშაულს.
„როცა ბავშვები იწყებენ ტყუილებს, ეს სერიოზული წინსვლაა გონებრივ განვითარებაში. ეს ერთდროულად სახალისო, ამაღელვებელი და ცოტა საშიშიც არის მათთვის. ამაზე კი მშობლები როგორც წესი გიჟდებიან და რაღაც საშინელებებს წარმოიდგენენ ხოლმე.
როგორ გამოვასწოროთ: ნუ გაამახვილებთ ზედმეტად დიდ ყურადღებას. იცოდეთ, რომ პატარა ტყუილები ბავშვის განვითარების განუყოფელი ნაწილია. ნუ გამოეკიდებით ტყუილებს, ამბობს კოჰენი. მაგალითად „ თუ თქვენი პატარა უარყოფს, რომ მან წვენი მაგიდაზე დაღვარა, თქვენ შეგიძლიათ უთხრათ: „შენ ცუდად გრძნობ თავს ამის გამო და მე მესმის“.
კარგი დედობა და მამობა მოითხოვს დროს, მოთმინებასა და სიყვარულს. ასევე უნდა გვახსოვდეს, რომ ცვლილებები ერთ დღეში არ ხდება. მაგრამ როგორც ამბობენ თუ ერთი მცდელობით რამე არ გამოგივიდათ, ნუ დანებდებით და სცადეთ იმდენჯერ, რამდენჯერაც ეს საჭირო იქნება.
ჯენიფერ სუნგი
|
Комментариев нет:
Отправить комментарий